جلسه نقد و بررسی فیلم سینمایی «پسر انسان» با حضور سپیده میرحسینی کارگردان و نویسنده فیلم، وحید دلیلی سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده، طهماسب صلح‌جو منتقد سینما، پریا مردانیان بازیگر و شهرام نجاریان فیلمبردار این فیلم دیروز، یکشنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۲ در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.
میرحسینی در ابتدای این نشست ضمن تشکر از حضور بیژن بیرنگ، قربان نجفی، فرید سجادی‌حسینی، سامان ارسطو و امیر زبده درباره اینکه چطور شد به سراغ سوژه تطبیق جنسیت در اولین فیلمش رفته است، گفت: من همیشه به موضوعات خاص علاقه داشته‌ام، هر چند که موضوع تطبیق جنسیت برای من پایان کار نبود. دوست داشتم به این بهانه به این موضوع بپردازم که ما باید فراتر از جنسیت به انسان‌ها نگاه کنیم.
دلیلی درباره هدف از سرمایه‌گذاری در فیلم «پسر انسان» گفت: پرداختن به مقوله انسانیت فارغ از جنسیت ما، در حوزه مسئولیت اجتماعی برای من تعریف می‌شد. بعد از این موضوع، ورود به بازار بین‌الملل و رسیدن به اهدافی که در این حوزه برای خودمان ترسیم کرده‌ایم، هدف دوم من است.
صلح‌جو با اشاره به اینکه بار دوم است که به تماشای فیلم «پسر انسان» نشسته است، توضیح داد: به نظرم رسید که این فیلم از آن فیلم‌هایی است که باید دوبار تماشا کرد. چون در بار دوم است که بیشتر می‌تواند با مخاطب ارتباط بگیرد.
وی ادامه داد: «پسر انسان» فیلم تاثیرگذار اما از نظر ارتباط حسی با تماشاگر فیلم سختی است. علت این اتفاق هم این است که اگر بخواهیم آن را در قواعد ژانر بررسی کنیم، «پسر انسان» یک درام خانوادگی است که با یک بحران خانواده را وارد چالش می‌کند. تماشاگر هم خواه ناخواه باید از این حوادث و کشمکش‌هایی که اتفاق می‌افتد باید یک نتیجه‌ای بگیرد. ولی این فیلم با این سوژه‌ای که دارد، قواعد ژانر را بهم می‌زند. چون اتفاقی که این خانواده را دچار بحران می‌کند، در اختیار انسان نیست و نمی‌تواند به تماشاگر راه‌حلی ارائه دهد.
صلح جو تاکید کرد: در این فیلم هیچ‌کدام از شخصیت‌ها مقصر نیستند و این تقدیر است. هیچ‌کدام از شخصیت‌ها ضد قهرمان نیستند. این بحران تأثیر بسیار تراژیکی بر خانواده دارد و نمی‌توانیم به آسانی برای آن راه‌حلی پیدا کنیم. شخصیت تراژیک این فیلم هم آرمیتا، دختر خانواده است. چون با اینکه در انتهای فیلم به یک راه‌حل موقت می‌رسیم، ولی اگر حقیقت آشکار می‌شد که جهان او بهم می‌ریخت.
کارگردان فیلم «پسر انسان» در ادامه صحبت‌های منتقد گفت: به سوژه‌ای که دستمایه این فیلم قرار دادم چه در سینمای ایران و چه در سینمای جهان کم پرداخته شده بود در شکل و فرم فیلم‌برداری هم شخصیت‌ها برایم بسیار مهم‌تر بودند و می‌خواستم مخاطب همذات‌پنداری بیشتری با شخصیت‌ها داشته باشد، به همین دلیل بیشتر نماها کلوزآپ یا اکستریم کلوز آپ است. حتی قاب را طوری انتخاب کردیم تا بتوانیم در فشار و تنگنا بودن شخصیت‌هایمان را منتقل کنیم.
دلیلی با بیان اینکه موضوع فیلم «پسر انسان» است که آن را متفاوت می‌کند توضیح داد: جدای از مسائل فنی و دیدگاه‌هایی که درباره محتوای فیلم وجود دارد، این فیلم به این فرهنگ کمک می‌کند که اگر ما دارای هویت جنسی خاصی هستیم، بدون ترس از قضاوت جامعه بتوانیم آن را عیان کنیم. «پسر انسان» به دنبال این است تابویی که در رابطه با تطبیق جنسیت در ایران و دیگر کشورها حاکم است را بشکند و این مرزبندی‌ها را تغییر دهد.
وی ادامه داد: ما هر چقدر بتوانیم در این زمینه کار کنیم می‌توانیم به گسترش این فرهنگ کمک کنیم. بخش محدودی از جامعه با این موضوع درگیر است ولی همین افراد هم به دلیل ترس از قضاوت خانواده و جامعه نمی‌توانند شرایطشان را عنوان کنند. امیدواریم این فیلم بیشتر دیده شود و بتواند به خانواده‌هایی که با چنین مسائلی روبه‌رو هستند، کمک کند تا بیشتر با فرزندانشان همراه شوند.
دلیلی با اشاره به اینکه حتی بعد از پروسه تطبیق جنسیت برخی از افراد دچار مشکل می‌شوند، تاکید کرد: گاهی افرادی که توانسته‌اند هویت جسمی‌شان را با روحشان تطبیق دهند، بازهم در معرض قضاوت جامعه قرار می‌گیرند و دچار افسردگی و مشکلات روحی می‌شوند. این درد بزرگی است، چون او با شهامت دست به این اقدام زده است ولی باز دچار بحران روحی مجدد می‌شود.
نجاریان، فیلمبردار «پسر انسان» هم در این باره گفت: باید اعتراف کنم که بعد از خواندن فیلمنامه بود که توجهم به موضوع تطبیق جنسیت جلب شد و به سراغ تحقیق درباره آن رفتم. به عنوان مخاطب عام، هیچ اطلاعاتی درباره این موضوع نداشتم. این فیلم حداقل کاری که انجام داده است، گسترش آگاهی درباره مشکلات جنسیتی این افراد است.
وی در ادامه عنوان کرد: «پسر انسان» بدون قضاوت قصه‌ای را بازگو می‌کند تا مخاطب بداند افرادی که نیاز به تطبیق جنسیت دارند، درگیر چه نوع مشکلاتی هستند. ما در ساخت هم به این موضوع توجه کردیم، در این فیلم شخصیت‌ها با هم برابر هستند و در تصویر تلاش کردیم به سمت هیچ‌کدام از شخصیت‌ها نرویم.
پریا مردانیان درباره فیلم «پسر انسان» گفت: نکته‌ای که در مورد این فیلم و شخصیت آرمیتا دوست داشتم، در دیالوگی بود که خود آرمیتا هم بیان می‌کرد، اینکه هر انسانی می‌تواند انتخاب کند که چطور زندگی کند.
وی درباره نقشش بیان کرد: آرمیتا تنها شخصیتی است که هر سه شخصیت دیگر فیلم را بهم متصل می‌کند. او موزیسین است و به خاطر فضای شادی که دارد می‌تواند فضای فیلم را بشکند. دوست داشتم این را هم بگویم که من درام را ۱۰ روز یاد گرفتم.
مردانیان درباره موقعیتی که آرمیتا در قصه فیلم داشت گفت: ارتباط من با پدر خودم بسیار صمیمی است، حتی بیشتر از اهورای فیلم.
دلیلی با اشاره به جلسه بررسی چالش‌های تطبیق جنسیت که با حضور روانشناسان، روانپزشکان و مددکار اجتماعی فعال در این حوزه هفته گذشته برگزار شد، گفت: با توجه به مسائلی که متخصصان این حوزه در جلسه گذشته مطرح کردند، کسانی که دارای هویت جنسی پنهانی هستند قدرت اختیار یا انتخابی نداشتند. آن‌ها در جبر قرار گرفته‌اند و فقط به دنبال این هستند که پوسته ظاهری و بیرونی‌شان را با روحشان تطابق دهند.
وی ادامه داد: این افراد فقط به دلیل هنجارها و ارزش‌های جامعه ماست که نمی‌توانند خود حقیقی‌شان را عنوان کنند.
در ادامه این نشست، عوامل فیلم و منتقد جلسه به پرسش‌های مخاطبان حاضر در جلسه پاسخ دادند. فیلم سینمایی «پسر انسان» در سینماهای منتخب گروه سینمایی هنر و تجربه در حال اکران است.