به بهانه پخش فیلم سینمایی «اشک هور» از تلویزیون؛قصه‌هایی که قهرمان جذاب دارند
۵۳۰ ماه از روزی که عراق به خاک کشورمان تجاوز کرد می‌گذرد، جنگی که ۸ سال طول کشید و در تاریخ معاصر به‌عنوان طولانی‌ترین جنگ قرن لقب گرفت اما امروز در حالی ۴۴ سال از ۳۱ شهریور ۵۹ می‌گذرد که با برسی وضعیت سینمای ایران و با توجه به اکران حدود ۸ هزار فیلم از ابتدای انقلاب تاکنون تنها حدود ۱۷۰ فیلم با موضوع دفاع مقدس تولید و اکران شده است، به دیگر سخن آنکه سهم ژانر دفاع مقدس از سینمای ایران تنها ۳ درصد است آن‌هم جنگی که با توجه به مدت‌زمان ۸ ساله و با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های فراوان در وقایع و رویدادهای دراماتیک می‌بایست اعداد و ارقامی به‌مراتب بالاتر از آمار فعلی را شامل شود.
اما با مروری بر فیلم‌های دفاع مقدس به‌وضوح می‌توان دریافت که آثار دهه‌های ۶۰ و ۷۰ حول روایت عملیات‌ها ساخته‌وپرداخته می‌شد. فیلم‌های چون عقاب‌ها، پایگاه جهنمی، بلمی به‌سوی ساحل، پرواز در شب، سجاده آتش، حمله به اچ ۳ و بسیاری دیگر که تمرکزشان صرفاً به تصور کشیدن عملیات‌های بزرگ، خاص و مهم در جنگ بوده است اما از اواخر دهه هشتاد تا حدودی شاهد تغییر رویکرد در تولیدات دفاع مقدس شدیم آن‌هم با ساخت آثاری چون «به کبودی یاس» و «شور شیرین» که مشخصاً با تمرکز بر جان‌فشانی‌ها و روایتگری‌ها از فرماندهان دوران دفاع مقدس است که نشان از پوست‌اندازی این ژانر پس از دو دهه تجربه ساخت آثاری که همچنان به‌عنوان فیلم‌های پرمخاطب در بین مردم به شمار می‌روند. صدالبته که در حاشیه برخی از فیلم‌های دو دهه ذکرشده نیز نیم‌نگاهی به سرداران و فرماندهان انداخته‌شده است اما قصه و درام اصلی روایتگر عملیات‌ها بوده است.
درواقع چراغ ساخت فیلم پیرامون فرماندهان جنگ را جواد اردکانی با فیلم به کبودی یاس در سال ۸۸ روشن می‌کند. در این فیلم شاهد رشادت‌های دو سال پایانی عمر شهید عبدالحسین برونسی در همگام‌سازی نیروهایش هستیم. در سال ۹۰ اردکانی با فیلم شور شیرین و روایتی از زندگی شهید محمود کاوه گام دوم را نیز به نام خود ثبت می‌کند؛ و این‌چنین است که سینمای دفاع مقدس آرام‌آرام به سمت ساخت و تولید آثاری می‌رود که در کنار معرفی فرماندهان دوران دفاع مقدس به‌نوعی حول جریان قهرمان محوری حرکت می‌کند.
«زیباتر از زندگی» به کارگردانی انسیه شاه‌حسینی با موضوع شهید علم الهدی، «ایستاده در غبار» به کارگردانی محمدحسین مهدویان با موضوع جاویدالاثر احمد متوسلیان، «منصور» به کارگردانی سیاوش سرمدی با روایتی از شهید منصور ستاری، «تک‌تیرانداز» به کارگردانی علی غفاری با موضوع عبد الرسول زرین، «موقعیت مهدی» به کارگردانی هادی حجازی فر با موضوع شهید مهدی باکری و «پیشمرگ» به کارگردانی علی غفاری با موضوع شهید سعید قهاری را می‌توان ازجمله آثاری حول قهرمان محوری در سینمای دفاع مقدس دانست.
اما در میان این آثار بدون شک فیلم «اشک هور» به کارگردانی مهدی جعفری از جایگاهی متفاوت و خاص برخوردار است، اساساً عمده دلایل این تفاوت را ابتدا باید در سوژه آن یعنی پرداخت به بخشی از زندگی علی هاشمی دانست و در ثانی تجربه ساخت دو فیلم تحسین‌شده «یدو» و «۲۳ نفر» از سوی کارگردان این فیلم یعنی مهدی جعفری برشمرد.
اما آنچه مشخص است از اواخر دهه هشتاد و هم‌زمان با آغاز تولیدات قهرمان محور با رویکرد معرفی فرماندهان و سرداران در سینمای دفاع مقدس متأسفانه شاهد عدم استقبال مخاطبان به این نوع جدیدی از ژانر دفاع مقدس بودیم که باید یکی از عمده دلایل را شعاری شدن بیش‌ازحد آثار ابتدایی دانست، تنها کافی است مقایسه‌ای بین آمار مخاطبان فیلم‌های به کبودی یاس، شور شیرین و زیباتر از زندگی با فیلم‌های چون «افق»، «عقاب‌ها»، «کانی مانگا» انجام دهیم تا به‌وضوح دید که این آثار در همان شروع کار در حوزه مخاطبان با شکست مواجه شدند. ضعفی که تا یک دهه برطرف نشد و همچنان با همان دست‌فرمان جلو رفت تا درنهایت با تغییر سیاست‌گذاری از سوی مدیران فرهنگی در اواخر دهه ۹۰ شاهد تغییر و تحول در تولیدات مشابه از سوی دستگاه‌ها و نهادهای متولی بودیم، تغییر ریلی که درنهایت منجر به ساخت آثاری چون «موقعیت مهدی»، «منصور»، «اشک هور»، «اسفند»، «مجنون» و برخی دیگر که هر چه بودند از ورژن ابتدایی این‌گونه بالاتر و با کیفیت تر شدند.
اما آنچه مشخص است اینکه هر چه این ژانر جلوتر می‌رود شاهد افزایش کیفیت آثار هستیم به‌گونه‌ای که می‌توان امیدوار بود با تداوم سیاست‌ها اتخاذ شد در سال‌های آیند افزایش جذابیت و کیفیت به افزایش مخاطبان سینمای دفاع مقدس منجر شود و رونق دهه‌های ۶۰ ۷۰ این ژانر را دوباره تجربه کنیم.
