سینمای ایران از ابتدای سال جاری و بعد گرانی بلیت سینماها شلوغ‌ترین روزهای خود را در سه‌شنبه‌های نیم‌بها تجربه می‌کند، روزی که در واقع در میزان فروش هر فیلم و میزان مخاطبانش تاثیری جدی دارد.
نگاهی به آمار اعلامی از سوی سینما شهر نشان می‌دهد که در ماه‌های اخیر بیشترین مخاطب سینما در روزهای سه‌شنبه به تماشای فیلم‌ها نشسته‌اند، برای مثال در خردادماه میانگین مخاطبین سینماها در روزهای عادی بین 50 تا 100 هزار مخاطب داشته اما این آمار در روزهای سه‌شنبه به 200 هزار نفر هم رسیده است.
اما یکی دیگر نکاتی که در سینما و گیشه مهم است میزان سانس و سالنی است که هر فیلم در اختیار دارد؛ محمدرضا لطفی کارگردان و منتقد سینما با طرح پرسشی مبنی بر اینکه در ابتدا باید از خودمان سوأل کنیم آیا چیزی به نام فیلمسوزی در نظام پخش سینمایی داریم؟ گفته است: «بله فیلمسوزی وجود دارد و به شکل فاجعه انگیزی هم وجود دارد اما یک نکته این وسط شکل می‌گیرد؛ اینکه ما باید چه کنیم؟ آیا باید همه فیلم‌ها به صورت نگاه کمونیستی از یک میزان سانس برخوردار باشند تا سیستم بخش نجات پیدا کند و سینما به رونق برسد؟ خیر این گونه نیست و نمی‌توان به مقوله اکران با دیدگاه کمونیستی نگاه کرد!»
روز گذشته یکی از همین روزهای نیم‌بها اتفاق افتاد و سینما در مجموع حدود 195 هزار نفر مخاطب داشته و گیشه‌ای با بیش از 5 میلیارد تومان را تجریه کرده است.
در میان آثار سینمایی «فسیل» که اکران خود را از 25 اسفند سال گذشته شروع کرده است بیشترین فروش را داشته و البته بیشترین سالن و سانس را هم در اختیار داشته است.
این ساخته کریم امینی با 310 سالن و در 802 سانس حدود 90 هزار مخاطب را به سالن‌های سینما آورده و تقریبا بیش از 40 درصد از فروش سه‌شنبه گذشته مربوط به این فیلم بوده و بیش از 2 میلیارد تومان فروش داشته است.
حسین فرحبخش تهیه‌کننده که در حال حاضر فیلم شهر هرت را در حال نمایش دارد در گفتگویی به انتقاد از شرایط نابرابر اکران پرداخت و گفت: «اتفاقات عجیبی در حال رخ دادن است که نمونه آن را در چهل سال فعالیت گذشته خود ندیده‌ام و آنچه شاهدش هستیم یک جور مهندسی اکران به نفع یک فیلم خاص است که در عید بدون رقیب جدی به نمایش درآمد و امروز بعد از سه ماه اکران و با اضافه شدن فیلم‌های قابل توجهی که از هفته پیش اضافه شدند همچنان مانند روز اول می‌فروشد.»
«شهر هرت» فیلم دیگر کریم امینی است که در 271 سالن و 612 سانس اکرانی 50 هزار نفره را تجربه کرده است، این فیلم از 17 خرداد 1402 اکران شده و تنها در سه شنبه گذشته بیش از یک میلیارد تومان فروش داشته است؛ پیش از این محمدحسین فرحبخش تهیه‌کننده این فیلم از سانس‌ها و شکل اکران فیلمش گلایه کرده بود.
«کت چرمی» اولین فیلم غیر طنز در جمع پرفروش‌ها است، این فیلم به واسطه بازیگرانش فروش خوبی را تجربه کرده است، این فیلم در 141 سالن اکران شده و 250 سانس را در اختیار داشته است، «کت چرمی» در مجموع با نزدیک به 12 هزار مخاطب بالای 300 میلیون تومان فروش را تجربه کرده است.
حسین میرزامحمدی کارگردان این فیلم با اشاره ژانر در سینمای ایران گفته است: «ما در سینمایمان با کمبود ژانر به شدت مواجه هستیم و این فقدان ژانر می‌تواند به دلیل استقبال نکردن سینماگران یا عدم استقبال مخاطب یا حتی سیاستگذاری‌های مسئولان سینمایی در سازمان سینمایی باشد. اما با رویکرد تازه‌ای که در سازمان سینمایی شاهد هستم می‌توانم بگویم که تنوع ژانر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.»
وی ادامه داد: «سینمای اجتماعی در قالب یک موضوع قرار می‌گیرد و این موضوع نیز می‌تواند در قالب ژانر قرار بگیرد و این ژانر می‌تواند مثل فیلم من در گونه نوآر یا نئونوآر تعریف شود یا مثلا «اجاره‌نشین‌ها» در ژانر کمدی تعریف شود اما مطمئناً رویکرد اجتماعی را در سینمای نوآر یا نئونوآر که بیشتر در بستر مفهومی چون ویرانی اجتماعی تعریف می‌شود، می‌توان به شکل پر رنگ‌تری دید.»
«عروس مردم»، «مصلحت» و «آهنگ دونفره» به ترتیب 3 فیلم بعدی پرفروش‌های این سه شنبه را تشکیل می‌دهند، این آثار به ترتیب 155، 178 و 113 سالن را در اختیار داشته و با این سالن‌ها همگی فروشی نزدیک به 200 میلیون تومان را تجربه کرده و مخاطبی 10 هزار نفری داشته‌اند، در میان آنها فقط «آهنگ دونفره» 8 هزار مخاطب داشته است.
از میان آثار جدید بسته اکران تابستان، «نگهبان شب» با 76 سالن و 119 سانس در رتبه نهم فروش قرار دارد، میرکریمی قبلا از تعداد سانس‌های اکرانش گلایه کرده بود.
این فیلم بیش از 2 هزار مخاطب نزدیک به 70 میلیون تومان فروش را در سه شنبه گذشته تجربه کرده است، مجید اسلامی درباره «نگهبان شب» گفت: «فیلم میرکریمی عملا شبیه هیچ فیلمی نیست، نه فیلم‌های موسوم به واقع‌گرای اجتماعی و نه فیلم‌های قبلی خودش. یک جور عزم راسخ در شکل‌گیری این فیلم دیده می‌شود که در انتخاب بازیگرانش نمایان است، مانند شخصیت اصلی که معصومیتی شگفت‌انگیز دارد و دختر که کاملا مثل نابازیگرهاست و البته پیرمرد. در استراتژی فیلم که نمی‌خواهد زیادی دراماتیک باشد و نمی‌خواهد مثل خیلی‌ها با فقر کاسبی کند، از تغزلی شدن در دل واقع‌گرایی نمی‌ترسد و تا می‌تواند بر جزئیات متمرکز می‌شود. این اوج مهارت و پختگی میرکریمی در مواجهه با موضوع‌های بسیار معمولی و مقابل دید است و چه خوب که از تجربه کردن ابایی ندارد. از فیلم‌های پیشینش می‌آموزد؛ ولی خودش را تکرار نمی‌کند. ترکیب عجیبی از صمیمیت «کودک و سرباز»، جسارت «به همین سادگی» و تغزل «یه حبه قند».»
«تصور» دیگر اثر اکران تابستانه است که تنها با 45 سالن و در 59 سانس اکران شده و فروش خوبی را هم تجربه نمی‌کند.
مصطفی محمودی منتقد سینما از وضعیت تعداد سالن‌های سینمایی‌ای که فیلم‌های روی پرده را اکران می‌کنند، گفت: «با بررسی وضعیت سالن‌های سینمایی و فیلم‌های روی پرده سینما مشاهده کردم، فیلمی مانند نگهبان شب که در جشنواره چهلم اکران شد و یک فیلم خانوادگی شریف و بی‌ادعا است تنها ۵۰ سالن اکران دارد؛ اما فیلم شهر هرت که همزمان با فیلم رضا میرکریمی اکران شده است ۱۷۵ سالن سینمایی را در اختیار دارد!»
این کارشناس ادامه داد: «یعنی فیلم رضا میرکریمی حتی یک سوم از سالن‌هایی که شهر هرت در اختیار گرفته است را ندارد. فیلم سینمایی کت چرمی که یک فیلم ملتهب اجتماعی و هشدار دهنده است تنها ۱۱۳ سالن اکران دارد و فیلم مصلحت که با توقیف سه سال همراه بود تنها ۷۷ سالن برای نمایش دارد که این بحث نشان دهنده عدالت در اکران نیست».
*جمع بندی
تعداد سانس‌های اکران یک فیلم نسبتی مستقیم با میزان فروشش دارد، در این اکران فیلمی مثل «فسیل» که مدت زیادی است در حال اکران است تعداد سانس بالایی را دارا است و تعدادی از فیلم‌های اکران تابستانه تعداد سانس اکرانشان دو رقمی است.
داود توحیدپرست کارگردان سینما در خصوص اجرای عدالت در سینما به ویژه در حوزه اکران گفته است: «نمی‌شود که یک نفر پابرهنه و یک نفر سوار بر بنز آخرین سیستم مسابقه بدهد؛ نمی‌شود که یک نفر با بودجه بی‌انتها و یک نفر مثل من با بودجه خیلی کم فیلم بسازد و توقع از من این باشد که برنده این مسابقه ناعادلانه باشم!»
وی متذکر شد: «به هر حال این خودی و غیر خودی باید از بین برود و‌ای کاش این تصور ما قبل قرون وسطایی از بین برود که فلانی چون امتحان پس داده و مثلاً در مسابقات جهانی طلا گرفته حتماً در المپیک هم طلا می‌گیرد! این غلط اندر غلط است و تجربه هم این نظر من را ثابت کرده است».
کارگردان فیلم سینمایی «شیرین قناری بود» تأکید کرد: «بهترین کارگردان سینما و بدترین کارگردان سینما در ایران به نظر من فقط ۲۰ درصد اختلاف کیفی دارند و آن هم به شرایط نابرابری برمی‌گردد که برای این‌ها فراهم می‌کنند. فرقی بین هیچ انسانی نباشد و برای شناسایی بهترین‌ها باید شرایط مساوی برای همه فراهم بشود».
توحیدپرست سپس با اشاره به حوزه اکران خاطرنشان کرد: «بنده معتقدم در ابتدا باید برای همه فیلم‌ها شرایط مساوی در اکران به وجود بیاید! به این معنا که همه فیلم‌ها این امکان را داشته باشند که حداقل یک هفته به اجبار مثلاً در ۲۰ سینما اکران بشوند اما فروش فیلم در اینجا تعیین‌کننده است! فروش فیلم در زمینه اکران یعنی همان برنده شدن در مسابقه انتخابی در کشتی و طبیعی است که هر فیلمی که از نظر عموم مردم مورد استقبال قرار گرفت باید مدت زمان بیشتری اکران بشود».