فصل کتاب و کتابخوانی در راه است ناشران متعدد در بخش دولتی و خصوصی اقدام به انتشار یا تجدید چاپ کتابهای سینمایی [شامل کتابهای ترجمه و تالیفی آموزشی، فیلمنامههای ترجمه و تالیفی، فرهنگنامههای سینمایی، گفتگوهای سینمایی، نقدهای سینمایی و …] کردهاند. ما در اینجا به زوم روی یک خبر و یکسری پیشنهاد جذاب از کتابهای مفید سینمایی بسنده میکنیم.
یک خبر رسمی
در ادامه همکاری انجمن سینمای جوان و خانه کتاب و ادبیات ایران مقرر شد که انجمن سینمای جوان در سیوچهارمین نمایشگاه کتاب ۱۴۰۲ و خانه کتاب هم در چهلمین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور داشته باشند.
در سیوچهارمین نمایشگاه بینالمللی تهران بخش ویژه «سینما کتاب» برگزار خواهد شد که روزانه سه سانس ویژه برای آن در نظر گرفته شده است.
در نخستین سانس، فیلمهای کودک و نوجوان، با هدف ترغیب کودکان، خردسالان و نوجوانان به کتاب و کتابخوانی به نمایش در خواهند آمد. در این بخش الزاما همه فیلمها اقتباسی نیستند اما کتابهای مرتبط با آن فیلمها در پایان معرفی میشوند.
سانس دوم به نمایش فیلمهای مستند و فیلم کوتاه اختصاص داده شده است. در این بخش فیلمهای کوتاه اقتباسی و فیلمهای مستند مرتبط با مؤلف، پژوهشگر و یا در حوزه صنعت نشر به نمایش در میآیند.
سانس آخر این برنامه به نمایش فیلمهای سینمایی که بر اساس منابع مکتوب و زندگینامههای افراد ساخته شدهاند اختصاص دارد. همچنین انجمن سینمای جوان غرفهای برای معرفی کتابهای سینماییاش برپا خواهد کرد.
در پایان هر فیلم، اثر و کتابهای مرتبط با موضوع آن توسط مجری کارشناس و عوامل فیلم بررسی میشود. هدف این برنامه این است که به واسطه دیدن فیلم کتابها هم خوانده شوند.
محل اکران فیلمها و مستندها در نمایشگاه کتاب تهران به صورت یک سینمای سیار خواهد بود که با همکاری واحد سینمای سیار انجمن سینمای جوانان ایران برپاخواهد شد. استفاده علاقهمندان از این برنامه رایگان است و برنامه اکران فیلمها در نمایشگاه کتاب تهران متعاقبا اعلام خواهد شد.
از روز پنجشنبه ۲۱ اردیبهشت تا روز آدینه ۲۹ اردیبهشت ماه؛ سالن سینما کتاب آماده پذیرایی علاقهمندان کتاب و سینما در نمایشگاه کتاب ۱۴۰۲ است.
***
چند پیشنهاد مفید
در ادامهی این گزارش به معرفی جدیدترین کتابهای منتشر شده در حوزه سینما میپردازیم.
تهیه کتاب های معرفی شده بسته به نیاز و شخصیت شما مرتبط است و میتوانید دربارهی کتابهای معرفی شده خودتان بیشتر تحقیق کنید.
***
سینما به روایت هوارد هاکس
معرفی خلاصه:
«هوارد هاکس» و نبوغش در قریب به پنجاه سال فیلمسازیاش مشهود است؛ از هشت فیلم دوران صامتش، فیلمهایی که پس از ناطق شدن سینما ساخت و فیلمهایی که پس از ورود رنگ به سینما! تنوع ژانری فیلمهای او نیز نمودی دیگر از اوج خلاقیت و هوشمندی این قصهگوی بزرگ است؛ کمدیهای پارودی سرشار از ریزبینی و نکتهسنجیاش، نوآرهای سرشار از تعلیق و کشکمشاش، وسترنهای شورانگیز طناز و نفسگیرش و حتی فیلمهای حادثهای و ماجراجویانهاش که از بهترین نمونههای اکشن در همهی زمانها هستند! این حجم از تنوع و درعینحال نوآور بودن فقط از یک هنرمند/شاعر/تکنسین برمیآید به نام «هوارد هاکس». البته هاکس نیز همچون همکار فقیدش «جان فورد» با همهی پیچیدگیهای ذهنیاش، به دلیل اشرافش بر سینما، آن را چندان پیچیده نمیدید و ازهمینرو بود که این گفتار ساده از او هنوز یک متر و معیار درست است: «یک فیلم خوب مجموعهای از تعدادی نمای خوب و متوسط است بدون نمای بد که البته یکی از آن نماهای خوب، آخرین نمای فیلم است!» تنوع ژانریای که فیلمهای هاکس داشتند باعث شده بود بسیاری از منتقدان آنگلوساکسون او را جدی نگیرند، اما فرانسویها، ازجمله آندره بازن و شاگردانش در «کایهدوسینما» طبق معمول جلوتر از همتایان آمریکایی و انگلیسیشان دربارهی اهمیت هاکس گفتند و نوشتند و این شد که بعدتر مطالعات سینمایی به طور جدی به هوارد هاکس و عظمت کارش پرداخت. کتاب «سینما به روایت هوارد هاکس» روایت نقادانه و تحلیلی «جوزف مکبراید» از فیلمهای هاکس و دوران فیلمسازی اوست. مکبراید در این کتاب فیلم به فیلم پیش آمده و همراه با تصاویر و توضیحاتی موجز و کامل، اهمیت هاکس و دستآوردهایش برای تاریخ سینما را روایت کرده است. «سینما به روایت هوارد هاکس» یکی از نمونههای شاخصیست که باید هر دانشجو، فیلمساز تازهکار و علاقهمند جدی سینمایی آن را بخواند و برای آموختن طریقت سینما در والاترین وجهاش سر کلاس فیلمسازی هوارد هاکس بنشیند.
روایت و روایتگری در سینما
معرفی خلاصه:
کتاب روایت و روایتگری در سینما (Narrative and Narration: Analyzing Cinematic Storytelling) از مجموعهی شورتکاتزِ انتشارات دانشگاه کلمبیاست. وارن باکلند، نویسندهی این کتاب، با تکیه بر این ایده که روایت و روایتگری عامل اصلی ساماندهی انواع فیلمهاست، نسبت و ارتباطِ روایت و سینما را بررسی میکند. او میکوشد از اصطلاحات پیچیده و نظریههای مبهم فاصله بگیرد و به زبانی ساده، فهمیدنی و روشن، با کمک مثالهایی از فیلمهای معروف، تصویری از چگونگی کار روایتگری و قصهگویی در سینما پیش چشم خواننده بگذارد.
کتاب حرفه: سینماگر فیلمنامه نویسی
معرفی خلاصه:
تیم گریرسن سینماگر آمریکایی است که چندین کتاب موفق در حوزه سینما به چاپ رسانده است. این اثر جدیدترین اثر اوست که به فیلمنامهنویسی با نگاهی جدید و بهروز آن را به رشته تحریر آورده است.
کتاب آقای سناریست
معرفی خلاصه:
سعید مطلبی کارگردان و فیلمنامهنویس است.او فارغ التحصیل رشته حقوق از دانشگاه تهران است.وی با نوشتن فیلمنامه فیلم «مامور دو جانبه» در سال ۱۳۴۵ فعالیت سینمایی را آغاز کرد. در این کتاب با چالشهای یک فیلمنامه نویس مطرح و روایت ها و خاطرات کاربردی یک نویسنده آشنا میشوید. این کتاب به تازگی چاپ شده است و از زمان چاپ نویسندگان و تهیهکنندگان ایرانی این کتاب را بسیار به یکدیگر معرفی و توصیه کردهاند.
کتاب سینمای آمریکا
معرفی خلاصه:
سینمای آمریکا: کارگردانان، و کارگردانی (۱۹۶۸ – ۱۹۲۹) کتاب کلاسیکی است در معرفی فیلمسازان آمریکایی و غیرآمریکایی طی یک رده بندی ابتکاری که بر اساس تئوری مولف مورد علاقهی اندرو ساریس شکل گرفته است. دستهبندی خلاقانه ساریس مبنای تقسیمبندیهای منتقدان و تحلیلگران سینما در دهههای بعد بوده و هنوز هم یکی از دسته بندیهای کلاسیک کلاسیک کارگردانان سینما به شمار میرود، اگرچه بسیاری بر سر آن مناقشه کردهاند. دقت نویسنده در ثبت و ضبط جزییات فیلمها و تدوین سالشمار آثار کارگردانان کتاب را علاوه بر اثری تحلیلی یه دایرهالمعارف سینمای کلاسیک تبدیل کرده است. واژهنامه و فیلمشناسی تفصیلی فارسی-انگلیسی در ترجمه فارسی مرجعیت کتاب را برای خوانندگان ایرانی دوچندان میکند.
و اما کتابهای پیشنهادی در حوزه سینمایی که میتوانید آن را در نمیشگاه کتاب تهیه کنید را با شما در میان میگذاریم. این کتاب ها تجدید چاپ شده و از کتابهای معتبری در این زمینه هستند.
*
کتاب قدرت فیلم
معرفی خلاصه:
قدرت فیلم یک کتاب راهنما ، یک کتاب درسی ، یک دائره المعارف و یک منبع اطلاعاتی در مورد ده ها مورد از مهمترین جنبه های داستان نویسی فیلم است: فیلمنامه ، شخصیت ها ، کارگردان ها ، تدوین ، صدا ، موسیقی و هر چیز دیگری که در ساخت فیلم های کلاسیک عالی به کار رفته است. این کتاب مطالب و فیلم ها را طبق حروف الفبا مرتب کرده و آورده است. همه مطالب تعریف شده و طبقه بندی شده اند. بسیاری از موضوعات فقط یک صفحه را اشغال می کنند ، و بعضی از مباحث به سه تا چهار صفحه می رسد. در کل ، در این کتاب بیش از ۲۵۰ موضوع پوشش داده شده است. دایره لغات کتاب سوبر بسیار ساده است . دامنه ارجاعات سینمایی ، ادبی ، فلسفی ، علمی ، سیاسی ، مذهبی ، اسطوره ای و ریشه شناسی وی گسترده است ، اما هیچ یک از اصطلاحات دانشگاهی در این کتاب وجود ندارد در عوض ، این کتاب نشخوارکننده های ذهن یک انسان با دقت غالبا شوخ طبعی را ارائه می دهد که دهه ها ساختار نمایشی (و کمدی) سینما را مطالعه کرده است. مهم تر از هر چیز ، این کتاب توضیح می دهد که ما تحت تأثیر آنچه که روی صفحه می بینیم (و می شنویم) هستیم. سوبر برای نشان دادن ، مثال زدن و اثبات نظرات خود در مورد چگونگی ساخت یک فیلم سینمایی ، یک کانون گسترده از فیلم های مهم را پوشش می دهد ( در کل شصت و هشت ). در مقدمه ی کتاب او معیارهای انتخابش را تعیین می کند. سوبرنه تنها فیلم هایی را که دوست دارد یا فکر می کند باید مهم باشند بلکه “فیلم های آمریکایی دوران صدا” ، به ویژه “فیلم های محبوب به یاد ماندنی” را تجزیه و تحلیل می کند. سوبر برای مخاطبان وسیع می نویسد: فیلمسازان ، فیلمنامه نویسان ، محققان و دوستداران عادی فیلم.
*
نظریۀ فیلم | مقدمهای مبتنی بر حواس پنجگانه
معرفی خلاصه:
«نظریه فیلم» کتابی جذاب و پر مغز است. در کتاب به مواردی توجه میشود که برای خواننده و دوستدار حوزه فیلم جالب توجه است. ارتباط بین تماشاگر و سینما نخستین موردی است که توسط «تامس السیسر» و «مالتی هاگنر» در کتاب به آن پرداخته میشود. این دو نویسنده در گام نخست خود هر تماشاگر از هر نوع سینما را متصور میشوند. پس از آن سعی میکنند ارتباط بین ذهن و پرده سینما همچنین حواس تماشاگر و بدن را برای مخاطب به تصویر بکشند. «تامس السیسر» و «مالتی هاگنر» درکتاب «نظریه فیلم» با استفاده از هفت صورتبندی مشخص بین تماشاچی و پرده سینما پیش میروند. تعاملات و ارتباطاتی که به هر دو مرتبط میشوند. از نگاه بیرونی تماشاگر آغاز میشوند و در نهایت به چشم و نگاه درونی مرتبط میگردند.
کتاب «نظریه فیلم» به مهمترین مراحل نظریه توجه میکند و از شروع نظریهها تا زمان اکنون را مورد بررسی قرار میدهد. نظریههایی مانند نئورئالیستی و مدرنیسم همچنین نظریه آپاراتوس، پدیدارشناسانه، روانکاوانه و شتناختگرا از دیگر نظریههایی هستند که در کتاب بدان پرداخته میشود. مورد دیگری که نویسندگان در «نظریه فیلم» به آن توجه نشان دادهاند نظریه فیلم با فلسفه و عصب شناسی است.
*
ژانر وحشت
معرفی خلاصه:
سینمای وحشت قدمتی به اندازهی خود تاریخ سینما دارد و در طول این سالها بسیار موفق بوده است. با اینکه فیلمهایی از این ژانر به لحاظ فرهنگی نامطلوب محسوب میشوند اما همچنان در حال شکوفایی است. افراد بسیار زیادی به این فیلمها علاقهمند هستند اما به چشم برخی دیگر عنصری خطرناک به شمار میآیند.
سالهای بسیار زیادی است که ژانر وحشت مخاطبانش را زهره ترک یا میخکوب میکند. شاید دیگر در طول تاریخ موضوعی به اندازهی فیلمهای رعبانگیز پیدا نکنیم که به مسائل تاریخی و اضطرابات اجتماعی زمانهاش بپردازد و در عین حال جذاب و پربیننده باشد.
بریجید چری (Brigid Cherry) در کتاب ژانر وحشت (Horror) روشهای تولید تصاویری که خون و خونریزی را نشان میدهند و ساخت فیلمهای ترسناک از طریق تمهیدات سینمایی را مورد بررسی قرار داده و ابزارهایی که منجر به احساس ترس و هیجان بیشتری در بیننده میشوند را شرح میدهد. همچنین ژانر مورد نظر را در بستر عقاید اندیشمندانی مانند فروید، لکان، کریستوا و بسیاری دیگر تحلیل مینماید.
در ادامه این کتاب نقش سینمای وحشت را در جامعه و فرهنگ از طریق بررسی اضطرابات اجتماعی و تأثیری که این ژانر روی جامعه میگذارد را مورد بررسی قرار میدهد و طیف وسیعی از فیلمهای ترسناک مانند نوسفراتو، سوسپیریا، جینجر از کوره درمیرود، اره و… را وارسی میکند.
*
موج نوی فرانسه | یک مکتب هنری
معرفی خلاصه:
از مهمترین و تاثیرگذارترین جنبشهایی که در تاریخ سینما میتوان از آن نام برد، موج نوی فرانسه است. میشل ماری (Michel Marie) در کتاب موج نوی فرانسه: یک مکتب هنری (The French New Wave: An Artistic School) میکوشد تا با پاسخ دادن به پرسشهایی، علت یکه بودن موج نوی فرانسه را اثبات کند. میتوان گفت که این جنبش مشهور سینمایی تا حدودی قربانی شهرت و هیاهوی پیرامونش شده است و هنوز هم به سختی میتوان کتابی را طی بیست سال گذشته پیدا کرد که به درستی این پدیده را تحلیل کرده باشد.
موج نوی فرانسه در مقطع زمانی خاصی پدید آمد و نهضتی یک واحد بود که مجموعهای از عواملی که همزمان در دههی ۱۹۵۰ رخ دادند، شکوفایی آن را میسر کردند. سه فصل اول این کتاب این عوامل متنوع را ذکر کرده و تعریف به نسبت دقیقی از مفهوم مکتب در تاریخ سینما ارائه داده است. پژوهش ماری سهم ویژهای به امور اقتصادی و همچنین فنی در خصوص ظهور فیلمهای موج نو اختصاص داده است. این بخش از کتاب مطابق با گرایش های اخیر در تاریخ سینماست که تلاش دارد تا امتیاز ویژهای به سازوکارهای اقتصادی و فنی اختصاص دهد. گاهشماریِ رویدادهای سیاسی و فرهنگیِ عمده در ضمیمهی کتاب حاضر گنجاده شده تا به شکلگیری دیدگاهی کلی از آن دوران کمک کند.
کتاب موج نوی فرانسه: یک مکتب هنری تحلیل جامعی از فیلمهای آن دوران به صورت جداگانه ارائه نمیکند اما در عوض تلاش کرده تا تلفیقی از این جنبش بر پایهی نقاط ضعف و قوت شناخته شدهاش ارائه کند. شما میتوانید با دیدن یا دوباره دیدن فیلمهایی که در این کتاب معرفی و ذکر شده، با این جنبش بیشتر آشنا شده و در نقدهایی که از فیلمهایی خاص ارائه شده است، کنکاش کنید. ماری در این کتاب از زوایای گوناگونی موج نوی فرانسه را بررسی کرده و از تکنیکها و مباحث زیباییشناختی آن نیز غافل نمیشود. او مهمترین خصوصیات، کارگردانها، تهیهکنندهها، بازیگران و فیلمبرداران اصلی این مکتب هنری را معرفی میکند. این کتاب جامع، تصاویری از فیلمهای سینمای فرانسه و یک گاهشمار ویژه از رویدادهای مهم آن دوره را نیز دربردارد.
*
کیارستمی در کایه دو سینما
معرفی خلاصه:
او چهره ای بی اندازه جهانی بود: مشهورترین ایرانی پس از «عمر خیام»! تاثیر او بر تاریخ هنر و سینما چنان بود که از «آکیرا کوروساوا» تا «ژان لوک گدار» و «مارتین اسکورسیزی» ستایشش می کردند. البته که اقبال صاحب نظران عرصه های مختلف نسبت به «عباس کیارستمی» برآمده از عمق و گستردگی کار او در سینما و پیشنهادهای تازه و بدیعش به مدیوم سینما بود و نه آن جو غالب نگاه استعماری که در غرب حاکم بوده و هست. اهمیت او تا همین امروز و پس از مرگش نیز همچنان با بازگشت به فیلم هایش ادامه دارد و می توان جنبه های کشف نشده ی بسیاری را در آنها دریافت و درباره شان نوشت. نکته ی جالب و اساسی درخصوص او این است که در ایران و به خاصه در زمان حیاتش همواره در معرض بی مهری و تقبیح شدن بود ولی در سرتاسر جهان، از چند دهه ی پیش و تا همین امروز، قدر دید و جمع بزرگی از منتقدان سینما و حتی فیلسوفان درباره ی آثارش نوشتند و این مهم همچنان ادامه دارد. مجله ی «کایه دو سینما» که به حق مهم ترین و تاثیرگذارترین نشریه ی نقد فیلم در تمام تاریخ سینماست، در چهل سال گذشته بارها به سراغ کیارستمی رفته و نوشته های بسیاری به قلم منتقدان این مجله درباره ی او منتشر شده است. کتاب «کیارستمی در کایه دو سینما» مجموعه ای از مهم ترین متن های منتشر شده ی منتقدان این مجله است که به اهتمام و ترجمه ی «مسعود منصوری» از سوی نشر گیلگمش به چاپ رسیده است. «آلن برگالا»، «ژان میشل فرودون»، «استفان دلرم» و … از جمله ی مهم ترین منتقدانی هستند که با نوشته هایشان در کایه دوسینما به کیارستمی پرداخته اند و سعی کرده اند با نقد و تحلیل جهان فیلسمازی او، به فهم سینما و فیلم های یگانه ی او کمک کنند. کتاب «کیارستمی در کایه دو سینما» به دلیل تنوع نگاه به فیلم های این فیلمساز بزرگ و رویکرد نقادانه ی ویژه ی نویسندگان این مجله، با عموم کتاب ها و نوشته هایی که پیش از این درباره ی کیارستمی منتشر شده متفاوت است و همین ویژگی اهمیتش را برای علاقه مندان به سینما در ایران بسیار بیشتر می کند.
*
درک فیلم
معرفی خلاصه:
درک فیلم رهنمونی آشنا کننده برای بیننده یی است که می خواهد از عنصرهای گوناگون تشکیل دهنده یک فیلم و کلیتی که این عنصرها پدید می آورند به دریافتی هنرورانه نائل آید؛ و برای او آموزشی است در این موضوع که چگونه به فیلم نزدیک شود، و اینکه چرا نحوه این نگاه به فیلم با نحوه نزدیک شدن به قالب های بیانی دیگر، به ویژه داستان ، فرق دارد. اگر چه نویسنده صراحتا به این نکته اشاره نمی کند، پیداست که تلویحا همین را می خواهد به خواننده یادآور شود، و در بند نگرش های جامعه شناختی، روانشناختی ، فلسفی، و نظایر آن نیست، و می کوشد که به سادگی روشن کند زبان فیلم (که ابدا چیز موهومی نیست) منطق ، نحوه بیان ، خصوصیات، و کارکردی دیگر از آن خود دارد. مسئله به ظاهر بدیهی و بی نیاز از باز گویی های مکرر که گویی همواره باید گفته شود. درک فیلم در حد خود انگیزه ای است برای خواننده تا فیلم های مورد بحث را در فروغی تازه ببیند، فیلم هایی که عموما برای تماشاگران ایرانی آشناست و بارها در اینجا به نمایش در آمده و به علاوه در میان منتقدان جهان نیز مطمح بحث و نظر فراوان بوده است.
این کتاب یک راهنمای عالی است که مطالب را به خوبی جمع آوری کرده است. نوشته های آن ستون فقرات محکمی دارد. کتابی است که هر فردی که به سینما علاقه مند است باید آن را در قفسه ی کتاب خود داشته باشد.
معرفی خلاصه:
طی دو دهه گذشته ، عباس کیارستمی کارگردان ایرانی فیلم های خانه دوست کجاست؟ زندگی و دیگر هیچ ، زیر درختان زیتون ، کلوزآپ ، طعم گیلاس ، باد ما را با خود خواهد برد ، ده ، شیرین ، کپی برابر اصل و مثل یک عاشق به طور مرتب در جشنواره ها و دانشگاه ها ظاهر می شده. جایی که وی چندین روز از نزدیک با فیلمسازان جوان همکاری کرده ، و آنها و پروژه هایشان را هدایت کرده ، آنها را به همراه دوربین هایشان بیرون فرستاده ، سپس فیلم هایشان را نمایش داده و در مورد نتایج بحث کرده است.
از کنار هم گذاشتن یادداشت های بوجود آمده در مدت زمان نزدیک به ده سال در چندین کارگاه آموزشی ، کتاب سر کلاس با کیارستمی عصاره ی تکنیک ها و روش های فیلمسازی کیارستمی است و از همه مهمتر یک سری از راهنماهای عملی برای فیلمسازان مشتاق است.کتاب سر کلاس با کیارستمی اندکی قبل از درگذشت او همزمان به انگلیسی و فارسی منتشر شد. این کتاب با زاویه ی اول شخص ، از دیدگاه کیارستمی ، نوشته شده است و روش ها و رویکردهای کاری وی به سینمای شاعرانه را شرح می دهد. این کتاب به ترکی و چینی نیز ترجمه شده است.