امروز فضای فرهنگی ـ هنری کشور نیازمند اتفاقات و تولیداتی پویاست که بیش از قبل بتوانند بیانگر سخنان روز جامعه و البته دغدغه‌های جامعه ایرانی اسلامی باشند، آثاری که به این راه نمی‌روند مگر با دغدغه‌مند بودن کارگردان و سازنده‌هایشان که بخواهد حرف روز بزند و تمامی حواشی آن را هم بپذیرد.
نسلی جوان از سینماگران که اتفاقا دغدغه انقلاب اسلامی را هم دارند در این سال‌ها آثار خوبی را روانه پرده نقره‌ای کرده‌اند، افرادی چون هادی حجازی‌فر، امیرعباس ربیعی و یا حسین دارابی که این روزها سینمایی «مصلحت» را روی پرده دارد.
حسین دارابی، کارگران جوان و با انگیزه‌ای است که با وجود تمام چالش‌ها در تلاش است تا بتواند دغدغه‌هایش را در قاب دوربین به تصویر بکشاند. دغدغه‌هایی که حساسیت‌زا هستند و گاه دردسرساز! مثل اتفاقی که برای فیلم سینمایی «مصلحت» رخ داد و با وجود آنکه در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر نامزد ۷ سیمرغ بلورین شد و توانست دیپلم افتخار بهترین کارگردان اول را دریافت کند ۳ سال مهر توقیف بر پیشانی این فیلم خورد، اما چنین چالش‌هایی باعث نشد تا دارابی به ادامه فیلمسازی‌اش نپردازد و سراغ موضوعات حساسیت برانگیز نرود.
به طوری که در کارنامه‌‌اش فیلم سینمایی «هناس» را دارد که به گفته خودش نزدیک اکران در چهلمین جشنواره فیلم فجر نیز دچار دست اندازی‌هایی شده بود که توانست آنها را برطرف کند و فیلمش را به جشنواره برساند. به بهانه اکران فیلم سینمایی «مصلحت» پس از ۳ سال توقیف با حسین دارابی به گفت‌وگو پرداختیم. این فیلم داستان آیت‌الله مشکاتیان به عنوان یکی از مقامات بلندپایه قوه قضاییه را روایت می‌کند که پسرش در درگیری خیابانی دهه شصت مرتکب قتل می‌شود. مصلحت اطرافیان آیت‌الله این است که فرزندش را مقصر جلوه ندهند و مانع از اعدام او شوند. فرهاد قائمیان، وحید رهبانی، نازنین فراهانی، مهدی حسینی‌نیا، مجید نوروزی، امیر نوروزی، سهی‌بانو ذوالقدر و … در «مصلحت» بازی کرده‌اند؛ فیلمی که موضوعش چندبار نامش را هم تغییر داد.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید:
فارس: ایده ساخت فیلم «مصلحت» چطور در ذهن شما کلید خورد؟
قبل از شروع فیلم سینمایی «مصلحت» دو کار دیگر را دست داشتم که متاسفانه به سرانجام نرسید. در همین فضای ناامید چند طرح و فیلمنامه به من پیشنهاد شد که یکی از آنها «مصلحت» بود و از ایده آن خیلی خوشم آمد. سپس روی آن کار کردم و فضای کار را آنطور که دوست داشتم طراحی کردم. احساس کردم حرفی که قرار است در «مصلحت» زده شود حرف به روزی است و چالش جذابی دارد. برای همین هم توانست من را درگیر خودش کند.
فارس: آیا داستان اعدام پسر یک آیت‌الله، واقعی است؟
خیر، کل داستان برگرفته شده از تخیل است.
فارس: زمان نوشتن فیلمنامه چه ملاحظاتی وجود داشت؟ چند بار بازنویسی شد تا به نسخه نهایی برسید؟
این طرح از همان ابتدا معلوم بود که می‌تواند طرح بحث برانگیزی باشد. البته هیچ وقت فکر نمی‌کردم فیلم ۳ سال توقیف شود. فکر می‌کردم تا حدودی ملاحظات و حساسیت‌هایی بابت آن وجود داشته باشد که با صحبت حل شود.به نظر من حرف فیلم خیلی روشن است؛ اما بیشتر دوست داشتم قصه قوام داشته باشد و محتوای آن را تقویت کنم، خوش ریتم باشد، جذابیت‌های پلیسی آن خوب از آب دربیاید و… تا برای مخاطب جذاب باشد. برای همین روی فیلمنامه برای آنکه به نسخه نهایی برسد خیلی کار شد و بارها بازنویسی در آن صورت گرفت.
فارس: مراحل پیش تولید، انتخاب لوکیشن، فضاسازی به چه صورت و در چه مدت زمانی پیش رفت؟
خیلی زمان گذاشتیم. چون می‌خواستیم فیلمی درباره دهه ۶۰ بسازیم و از آنجایی که در تهران فضا تغییر کرده؛ لوکیشن‌ها به شدت محدود است. ضمن اینکه می‌خواستیم کار خوش رنگ و لعاب باشد و از فیلم‌هایی که تا کنون در این دهه ساخته شده است کاملا متفاوت باشد و از فضای خاکستری و تخت معمولی که تا به امروز ساخته شده فاصله بگیرد.
لذا هم خود من به عنوان کارگردان و هم فیلمبردار و طراح صحنه باهم بسیار صحبت می‌کردیم. من به آنها می‌گفتم چه چیزی از این فیلم می‌خواهم به نمایش درآورم و آنها تلاش می‌کردند خود را به تصورات و خواسته‌های من نزدیک کنند. اکنون که فیلم ساخته شده راحت می‌توانم درباره آن صحبت کنم؛ اما آن زمان که هنوز کلید کار خورده نشده بود برایم بسیار مبهم بود و هر تصمیمی ریسک بزرگی به حساب می‌آمد. این دغدغه را داشتیم که نکند مخاطب نتواند با چنین اثر و فضایی ارتباط برقرار کند و آنچه به عنوان دهه ۶۰ می‌خواهیم به نمایش درآوریم آنطور که مخاطب بپذیرد نباشد.
فارس: انتخاب بازیگرها به چه صورت انجام گرفت؟ آیا از همان ابتدا گزینه‌های انتخابی‌تان همین بازیگرهایی بودند که در حال حاضر آنها را روی پرده سینما می‌بینیم؟
برای انتخاب بازیگر با چند مشکل مواجه بودم. معمولا فیلمی که دارای فضای سیاسی است هر بازیگری راغب به بازی نیست. نکته دیگر به این موضوع برمی‌گشت که چون «مصلحت» کار اول من بود بسیاری به من به عنوان کارگردان اعتماد نداشتند. مخصوصا که این کار یک کار سخت و سیاسی بود و در نهایت می‌توانست یک کار کاملا شعاری نیر از آب دربیاید.
اما وقتی به بازیگرهای نهایی رسیدم که پذیرفتند در فیلم من بازی کنند با توجه به صحبت‌هایی که با آنها انجام می‌دادم و انگیزه‌ای که در من به عنوان کارگردان اولی می‌دیدند به من اعتماد کردند. بازیگرها بسیار با انگیزه بودند و برای همین تجربه خوبی با هم داشتیم و وقتی باهم درباره نقش‌ها صحبت می‌کردیم و سر نقش‌ها با هم بحث می‌کردیم به ایده‌های خوبی می‌رسیدیم. به دلیل همین اعتمادی که به من داشتند توانستم از هنرشان استفاده کنم و فکر می‌کنم به جمع بندی خوبی هم رسیدیم. در کل می‌توانم بگویم که گروه بسیار خوبی چه در بخش بازیگری و چه در بخش عوامل پشت صحنه در کنار خودم داشتم.
فارس: وحید رهبانی، مجید نوروزی و مهدی حسینی‌نیا بازیگرانی هستند که در زمان ساخت فیلم «مصلحت» آنقدر که امروز شناخته شده هستند، معروف نبودند. هرچند بازیگران خیلی خوبی هستند مخصوصا حسینی‌نیا که تیپ و شخصیت‌های متفاوتی را بازی کرده است. آیا از ابتدا این سه بازیگر ویژگی خاصی داشتند که آنها را برای این سه نقش انتخاب کرده بودید؟ یا در زمان پیش‌تولید به این نتیجه رسیدید این سه می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند؟ آیا هدف خاصی داشتید که به جز فرهاد قائمیان از بازیگران غیر چهره استفاده کنید؟
من وقتی به این بازیگرهایی که نام بردید پیشنهاد حضور در فیلمم را دادم و با آنها صحبت کردم در در‌ون‌شان انگیزه بالایی می‌دیدم. در این بین نیز متوجه شدم چقدر آدم‌های توانمندی هستند. قبل از انتخاب بازیگرها نیز وقتی با کارگردان‌ها با تجربه‌تر صحبت می‌کردم و از آنها مشورت می‌گرفتم به من می‌گفتند از بازیگرهایی در کارهایم استفاده کنم که انگیزه کافی برای بازی کردن داشته باشند.