همه ساله یکی از جذابیتها و دغدغههای شبکههای مختلف سیما، ساخت و تولید ویژه برنامههایی بود که برای تحویل سال به روی آنتن میرفتند. از ماهها قبل عوامل تولید مشخص میشدند و مهمانها دعوت؛ از سوی دیگر سعی میشد در لحظات مانده به رسیدن سال نو موضوعات خاص و ویژهای نیز مدنظر قرار گیرد و به نوعی برنامههایی به روی آنتن شبکههای مختلف بروند که علاوه بر ساختن لحظاتی شاد و مفرح برای بینندگان بر دانش آنها نیز بیافزاید. مجریان شناخته شده، مهمانان چهره همه و هم متناسب با رسالتی که برای شبکهها تعریف شده است، برنامهای را تولید میکردند که متناسب با حال و هوای لحظات خاص تحویل سال باشد و آداب و سنن ایرانی را به تصویر بکشد.
اما متاسفانه تلویزیون امسال نه تنها نسبت به سالهای گذشته پیشرفتی نداشته، بلکه حتی میتوان گفت پسرفت هم داشته است. ویژه برنامههایی که در شبکههای مختلف به روی آنتن رفتند هرکدام از دیگری ضعیفتر بودند و بیشتر از این که بر دانش مخاطب افزوده شود، به نوعی او را از تماشا منع و به تغییر شبکه ترغیب کردند. برنامههایی که نه تنها هدف مشخصی نداشتند و در راستای رسالت شبکهها پیش نرفتند، بلکه کار به دست مجریانی ناآشنا نسبت به موضوعات و حتی مهمانان سپرده شد که این نیز خود اتفاق عجیبی برای رسانه ملی بود. این روزها کم نیستند ویدئوهایی که از سوتی مجریان در شبکههای مختلف اجتماعی در این ویژه برنامهها وایرال شدهاند.
در این میان اما شبکه چهارسیما متناسب با آنچه که رسالتش است و هدفی که از پیش تعیین شده است، ویژه برنامهای را به روی آنتن فرستاد که میتوان گفت آبروی تلویزیون را خرید، اما حیف آنطور که باید و شاید درباره آن صحبت نشد. شبکه چهار براساس هدفی که از پیش برایش تعیین شده است و رسالتی که بر دوش دارد همانطور که از نامش پیداست یعنی شبکه «فرهیختگان»، امسال طرح ساخت یک ویژه برنامه برای تحویل سال را تدارک دید. علی زارعان تهیهکننده که پیش از این برنامههایی چون «برسد به دست فردا» را در شبکه چهار روی آنتن داشت، ویژه برنامه «پیشواز» را تولید کرد که به دعوت سفیران شعر و ادب و فرهنگ ایران، میزبان هفت شخصیت فرهنگی از سرزمینهای بهرهمند از آیین نوروز شد و از «دوشنبه»، «بخارا»،«سمرقند»،«هرات»،«لاهور»،«بمبئی»،«قونیه»و«نجفاشرف» مهمانانی را راهی کشورمان کرد تا پای سفره هفتسین ایرانی به جشن تحویل سال نو بنشینند.
در این ویژه برنامه، مهمانان ضمن بیان آرا و عقاید خود، از سنت باستانی نوروز، آداب سرزمینهای نوروزی و مناسک اجرای این آئین در سایر اقلیمها سخن گفتند. نکته جالب و حائز اهمیت این است که «پیشواز» تنها به این ویژه برنامه خلاصه نشد و در قالب ۱۴ مستند، این آئین باستانی، اشتراکات فرهنگی این آئین در کشورهای فارسی زبان با ایران را به تصویر کشید و با عنوان «روایت پیشواز» چند روزی مانده به سال نو سفیران فرهنگی ایران سفر به سرزمینهای جغرافیای نوروز را آغاز کردند و در نهایت نیز دعوتنامه خود را به مهمانان مدعو اهدا کردند تا در لحظه تحویل سال همراه با مردم ایران، در کنار سفره هفت سین، سال را تحویل کنند؛ که این مستندها پیش از نوروز به روی آنتن شبکه چهار سیما رفت. پیش از این نیز ساخت برنامهها و مستندهایی درباره اشتراکات فرهنگی و نیز آیینهای نوروزی در کشورهای فارسی زبان به روی آنتن شبکههای مختلف سیما رفته بود و همچنان هم میرود، اما نکته جالب و نقطه قوت در ویژه برنامه «پیشواز»، تدارک گفتگو با چهرههای شناخته شده به نام فرهنگی هر کشور است که درباره ایران فرهنگی، تقویت دیپلماسی فرهنگی لب به سخن میگشایند که این نیز در قالب برنامهای گفتگو محور با همان عنوان «پیشواز» در ایام نوروز به روی آنتن میرود.
چهرههایی همچون جعفرمحمد ترمذی شاعر و متفکر فلسفه علوم اسلامی ازبکستان، دکتر نعمت ییلدریم عضو هیات علمی دانشگاه آتاتورک ترکیه و شاهنامه پژوه، دکتر جمال الطیف عضو هیات علمی دانشگاه کربلا، دکتر محمدناصر عضو هیات علمی دانشگاه پنجاب لاهور، استاد دولتمند خالاف موسیقیدان برجسته تاجیکستان، احمد شهریار شاعر و نویسنده پاکستانی، بلرام شکلا رایزن فرهنگی سفارت هند، دکتر ناصر باقریمقدم قائممقام بنیاد ملی نخبگان ایران، ظفر محمدی معاون سفیر تاجیکستان در ایران، علیمحمد سابقی پژوهشگر فرهنگی و دکتر محسن شجاعخانی کارشناس فرهنگی میهمانان این برنامه هستند که در این گفتوگوها به واکاوی تاثیراشتراکات فرهنگی برشکلگیری الگوهای رفتاری، ارتباطات اجتماعی و دیپلماسی فرهنگی میپردازند که در نوع خود میتواند قابل قبول باشد.